مقاله امیر شهاب رضویان به بهانه ی افتتاح ویترین فیلم کوتاه
این مقاله توسط امیر شهاب رضویان در سال 1389 نوشته و در سال 1397 بازنگری شده است و در آن به بخشی از تاریخ شکل گیری انجمن فیلم کوتاه و جشن مستقل اشاره شده است.
فیلم كوتاه ایران، پیشینه و امیدهای آینده
امیرشهاب رضویان
اول: روزهای نسبتاً دور
بزرگترها نقل میكنند و در تاریخچه سینمای كوتاه ایران هم نوشته شده و حاضران آن جلسه هم شهادت میدهند كه در مهرماه سال 1348 بیست و هشت نفر از دوستداران تجربه سینما، در یك كودكستان جمع شدند و «سینمای آزاد ایران» را به عنوان اولین تشكل فیلم كوتاه ایران، بنیان گذاشتند. این سال و سالهای بعد از آن، دوران طلایی رشد سینمای حرفه ای ایران از منظر تجاری و همچنین ظهور سینماگران متفاوت است، اما هنوز كسی سینمای كوتاه را جدی نمیگیرد. دو سال بعد سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران، گروه سینمای آزاد را جذب می کند به آن بودجه می دهد و با حمایت مالی خود به گسترش دفاتر سینمای آزاد در شهرستانها کمک می کند. در یك دوره ده ساله از سال 48 تا 57 سینمای حرفهای ایران راه خود را میرود و سینماگران عرصه فیلم كوتاه هم راه خود را. در این میانه پس از سینمای آزاد، در سال 1353 انجمن سینمای جوان را هم وزارت فرهنگ و هنر تأسیس میكند كه نه به اندازه سینمای آزاد، اما تا حدی در گسترش سینمای كوتاه ایران مؤثر است. همزمان با این دو مركز، كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان هم در كتابخانههای خود، فیلمسازی را به موضوعهای قابل آموزش برای كودكان و نوجوانان اضافه میكند. حاصل حركت این سه مركز، پیش از انقلاب، آموزش صدها نوجوان و جوان علاقهمند به سینما، تولید تعداد زیادی فیلم هشت میلیمتری و معدودی فیلم شانزده میلیمتری است. به عبارت دیگر، سینمای فیلم كوتاه ایران بیسروصدا برای سینمای آینده ایران فیلمساز تربیت میكند.
پس از انقلاب، سینما نیز مانند همه مؤلفههای اجتماعی ایران دگرگون میشود. فضا برای ورود جوانترها باز شده، در نتیجه تعدادی از همان جوانهایی كه تا دیروز جدی گرفته نمیشدند، وارد سینمای حرفهای میشوند، فیلم میسازند و فیلمهایشان هم كاملاً متفاوت از ذائقه معمول سینمای پیش از انقلاب است. بدون تقدم و تأخر در ورود به سینمای حرفهای، از این سینماگران میتوان به عنوان وارثان فیلم كوتاه و تجربی ایران كه وارد سینمای حرفهای شدند نام برد: عباس كیارستمی، كیانوش عیاری، داریوش عیاری، ناصر غلامرضایی، همایون پایور، شهریار پارسیپور، احمد امینی، ابوالفضل جلیلی، مجید قاریزاده، محمدعلی سجادی، عبدالله باكیده، زاون قوكاسیان، احمد نیكآذر، رسول نجفیان، فریدون جیرانی، مهدی صباغزاده، رامبد لطفی، فرهاد پوراعظم، داریوش ارجمند، مجید جوانمرد، محمد عقیلی، بیژن امکانیان و…
ورود این نسل به سینمای حرفهای شاید پاسخی باشد به یك سوءتفاهم تاریخی در فرهنگ ایرانی، كه معمولاً نسلهای پیشین در هر كاری با ورود جوانترها مخالفت میكنند و هر نسلی در جوانی، باید برای دستیابی به حقوق اولیه خود بجنگد تا در میانسالی بتواند به آنچه كه در ابتدای جوانی حقش بوده دست یابد؛ یعنی با تأخیر و صرف هزینه فراوان!
اما برای این نسل، یك عامل كمككننده به نام “انقلاب” وجود داشت كه یك استثنای تاریخی محسوب میشد و برای آنهایی كه توانستند پس از انقلاب بین سالهای آخر دهه پنجاه تا اوایل دهه هفتاد وارد سینما بشوند، شرایط كمی آسانتر بود. پس از آنكه این نسل تازهوارد، كمكم سنش بالا رفت، موقعیتی پیدا كرد و در جای ریشسفیدان نسل پیشین نشست، دوباره ورود به سینمای حرفهای برای نسلهای بعدی سخت شد. یعنی تكرار همان سوءتفاهم تاریخی.
دوم: روزهای كمتر دور
انقلاب شد و سینمای حرفهای پوست انداخت و سیاستگذاران سعی كردند كه سینما رشد كند، اصلاح شود، گسترش بیابد و در این دوره پرفرازونشیب، نوجوانانی كه در تهران و شهرستانها بودند، مكانی یافتند كه در آن میشد آموزش دید، فیلم ساخت، فیلم تماشا كرد، به جشنواره رفت، با بقیه همكلام شد و از كار سینما سر درآورد. در تمام این سالهایی كه سینمای حرفهای داشت پایههای خود را محكم میكرد، نوجوانها كمكم داشتند بزرگ میشدند، فیلم میساختند، درس میخواندند، سینما را یاد میگرفتند و تجربه میكردند.
انجمن سینمای جوانان شده بود پرچمدار این حركت و سیاستگذاران دهه شصت سینمای ایران هم آگاهانه و به امید آینده، از این حركت حمایت میكردند. دوربین، دستگاه تدوین، آپارات و كاست فیلم هشت میلیمتری از خارج وارد كردند، در بیش از پنجاه شهر دفاتر انجمن سینمای جوان افتتاح شد و هر سال جشنوارههای سراسری و منطقهای سینمای جوان برگزار كردند و در این میان، نوجوانها تدریجا بیشتر و بزرگتر شدند. سینمای حرفهای كاری با این بخش سینما نداشت و جدیاش هم نمیگرفت و البته خطری هم از سوی آن احساس نمیكرد. تعدادی پسربچه و دختربچه بودند كه داشتند با دوربین هشت میلیمتری فیلم میساختند، سرشان توی كار خودشان بود و سالی یك بار در سالن موزه هنرهای معاصر یا فرهنگسرای بهمن فیلمهایشان را نمایش میدادند، و توی سروكله هم میزدند كه به آن سؤال تاریخی فیلم مغولها پاسخ بدهند: سینما چیه؟
پانزده بیست سالی از انقلاب گذشت و نوجوانها حالا دیگر جوان شده بودند، درس خوانده بودند و كمكم حقوقشان را میخواستند. از اواسط دهه هفتاد یكباره موجی به راه افتاد كه در ابتدا چندان جدی گرفته نمیشد. جعفر پناهی، پرویز شهبازی و حسینعلی لیالستانی فیلم بلند ساختند و مورد توجه هم قرار گرفتند و در پی اینها اواخر دهه هفتاد چند نفر دیگر وارد شدند، از جمله بهمن قبادی، رضا میركریمی، اصغر فرهادی، فرزاد مؤتمن، امیرشهاب رضویان، رهبر قنبری، محمد عرب و… كه هر كدام در ادامه تجربههایشان در فیلم كوتاه، حالا وارد سینمای حرفهای شده بودند، اما هنوز هم كسی خطرشان را احساس نمیكرد. دوسه سال دیگر طول كشید، دهه هشتاد آغاز شد و یكباره موج كمجان روزهای اول، به خیزشی بزرگ بدل شد و گروه زیادی از فیلمسازان وارد عرصه حرفهای شدند، از جمله بیژن میرباقری، عبدالرضا كاهانی، سامان سالور، مهرشاد کارخانی، حمید نعمت الله، مونا زندی، بهرام توكلی، علیرضا امینی، محسن امیریوسفی، علیمحمد قاسمی، محمد رسول اف، علی زمانیعصمتی، مهرداد اسكویی، محمد شیروانی، وحید موساییان، رضا سبحانی، ابراهیم معیری، مهدی كرمپور، بایرام فضلی، مهدی جعفری، شهرام مكری، ساعد نیكذات، امید بنكدار، كیوان علیمحمدی، محمدرضا عرب، داریوش یاری، مسعود بخشی، مجید برزگر، مسعود امینی تیرانی، ابراهیم سعیدی، شهرام علیدی، کیوان علیمحمدی، امید بنکدار، رامتین لوافی پور، پوریا آذربایجانی و…
از اولین روزهایی كه پس از انقلاب برای گسترش فیلم كوتاه ایران برنامهریزی شد، حدود 35 سال میگذرد. سینماگران این عرصه تجربه كردهاند و بالیدهاند و وارد عرصههای جدیتر سینما شدهاند. سینمای حرفهای ایران تعدادی از آنها را پذیرفته و قطعاً بقیه هم پذیرفته خواهند شد. امروز چه در سینمای تجاری و چه در سینمای فرهنگی، این نسل جوان است كه فعال و تأثیرگذار است و این امر مدیون برنامهریزیها و حمایتهای دهه شصت از فیلم كوتاه است.
سوم: انجمن فیلم کوتاه ایران به روایت خودم
سالها از تجربه های منفرد و یا جمعی سینماگران فیلم کوتاه گذشته بود و سینمای کوتاه ایران به واسطه فیلمسازانش منزلتی یافته بود و هر فیلمسازی که از این مسیر وارد کار حرفه ای می شد برای سینمادوستان و منتقدان علامت سوالی بود که کیست؟ و چه می خواهد بسازد؟ کمتر منتقدی در طول این سالها به خود زحمت حضور در جشنواره های فیلم کوتاه را داده بود و عملا جریان فیلم کوتاه ایران به دور از نقد جدی، مسیرش را رفته بود، پس ناآشنایی با پیشینه فیلمساز موجب انگیزش کنجکاوی سینمادوستان و منتقدان می شد.
فیلمسازان این عرصه زیاد شده بودند، مرتب جوانترها هم داشتند وارد می شدند و قدیمی ترهای فیلم کوتاه هم کم کم به سینمای حرفه ای جذب می شدند. در این میانه جریان فیلم کوتاه مستقیماً گره می خورد به انجمن سینمای جوانان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و جز این دو سازمان هیچ تشکل دولتی یا غیر دولتی جدی برای حمایت از فیلم کوتاه در سینمای ایران وجود نداشت. اوایل دهه 80 شمسی روزگار شکل گیری تشکلهای صنفی بود و خانه سینما کم کم داشت نقش تعین کننده ای در سینمای ایران پیدا می کرد، در ساختار خانه سینما هم جایی برای فیلم کوتاه پیش بینی شده بود، اما تا آن روزها کسی به سراغش نرفته بود، تشکیل انجمن مستند سازان در سال 1378 و عضویت آن در خانه سینما، راه را برای انجمن فیلم کوتاه باز کرد. بعد از تشکیل شدن انجمن تهیه کنندگان فیلم مستند، یعنی دومین تشکل مرتبط با سینمای مستند، بخشی از مدیریت خانه سینما نسبت به قوی تر شدن تشکلهای سینمای غیر اکران (مستند، پویا نمایی و فیلم کوتاه) جبهه گرفت و هنگامی که فیلم کوتاه سازان به فکر تشکیل انجمن خود افتادند کار کمی سخت تر شده بود.
شکل گیری هیات موسس انجمن فیلم کوتاه ایران
در همین حال و هواها بودیم و ابراهیم مختاری که آن روزها مدیر انجمن مستند سازان بود چند بار تشویقمان کرد که انجمن فیلم کوتاه را تشکیل بدهیم، اما هنوز هسته اولیه هیات موسس شکل نگرفته بود تا این که یک روز بیژن میرباقری تماس گرفت و پیشنهاد یک جلسه مشترک را با دیگر دوستان فیلمساز داد و عصر روز هفدهم تیرماه 81 اولین جلسه هیئت مؤسس انجمن را با نام موقت انجمن سینماگران فیلم كوتاه ایران، با حضور بیژن میرباقری، امیرشهابرضویان، مهدی كرم پور، مصطفی آل احمد و سعید تارازی و مدیر تولید وقت انجمن (به عنوان مستمع آزاد) در محل انجمن سینمای جوانان ایران تشکیل دادیم و تصمیم گرفتیم از دیگر دوستانمان نیز برای همفکری دعوت کنیم و در نتیجه جلسات بعدی با حضور مهرداد اسكویی، مهدی جعفری، بیژن میرباقری، مهدی كرمپور، مجید برزگر، امیرشهاب رضویان، مصطفی آل احمد، مونا زندی حقیقی، مهوش شیخ الاسلامی، سعید تارازی به عنوان هیات موسس تشكیل شد و امیرشهاب رضویان به عنوان دبیر هیات موسس انتخاب شد. از طرف دیگر با تمام علاقه ای که به انجمن سینمای جوانان ایران داشتیم بنا به مصلحت دور بودن از تاثیرات مدیریتی انجمن، تصمیم گرفتیم که جلسات را در جایی دیگر برگزار کنیم. دوستانی خوب و یکدل دور هم جمع شده بودیم و داشتیم کاری بزرگ را بنیان می گذاشتیم، هرکس به اندازه ی خودش می دوید و تلاش می کرد. نهایتا تا مدتها دفتر شرکت فیلمسازی هیلاج به محل برگزاری جلسات بدل شد. هیات موسس مجموعا در طول پانزده ماه از هفدهم دی ماه 1381 تا دهم شهریورماه 1382 دوازده جلسه کاری برگزار کرد و در کنار جلسات رسمی، نشستهای متعدد مشاوره با مرحوم محمدرضا شریفی که آن روزها عضو هیات مدیره خانه سینما بود و به پذیرفته شدن انجمن در خانه سینما بسیار هم کمک کرد، محمد تهامی نژاد و ابراهیم مختاری که تجربه ی تشکیل انجمن مستند سازان را داشتند، تشکیل دادیم و از اساسنامه های بیشتر صنوف خانه سینما برای تنظیم اساسنامه انجمن فیلم کوتاه استفاده کردیم. و از آبان ماه 81 به خانه سینما نامه نوشتیم که می خواهیم انجمن فیلم کوتاه را تشکیل بدهیم، اما رییس وقت خانه سینما جوابمان را نداد که نداد! تا این که در اوایل فروردین ماه 82 توانستیم با ابوالحسن داوودی رییس جدید خانه سینما به توافق برسیم وپس از برگزاری یک جلسه با بهرام دهقانی در جهت تصحیح نهایی اساسنامه، موافقت اولیه خانه سینما را برای تشکیل صنف خودمان گرفتیم. هنوز انجمن رسمیت نیافته بود، اما خانه سینما پذیرفت که داوران فیلمهای كوتاه داستانی هفتمین دوره اهدای تندیس خانه سینما در سال 1382 را هیات موسس صنف هنوز شکل نگرفته ی ما معرفی کند و ما هم ابراهیم سعیدی، كاوه بهرامی مقدم، بهزاد رسول زاده، سامان سالور، روزت قادری، مسعود امینی تیرانی، شمس الدین آروند، مهدی پریزاد، مهدی فرودگاهی، آرش رصافی، پریوش نظریه، غلامرضا حیدری و سعید پوراسماعیلی را به عنوان داور معرفی کردیم و از آن دوره تا امروز، انجمن فیلم کوتاه در اکثر سالها داوران بخش فیلم کوتاه جشن سینمای ایران را معرفی کرده است. همزمان با جشن سینمای ایران به خاطر دارم که به تدارک تشکیل مجمع تصویب اساسنامه مشغول شدیم و در آخرین جلسه هیات موسس تصمیم گرفتیم که 109نفر از فیلمسازان فیلم کوتاه را دعوت کنیم و پس از تکثیر دعوتنامه ها قرار شد هر کدام از اعضا هیات موسس با ده نفر از فیلمسازان تماس بگیرند و دعوتشان کنند.
دعوت شدگان مجمع تصویب اساسنامه شهریور 82
شاهد احمدلو، مصطفی آلاحمد، مهرداد اسكویی، فیما امامی، مسعود امینی تیرانی، علیرضا امینی، جواد امینالرعایا، محسن امیریوسفی، تورج اصلانی، شمسالدین آروند، مسعود امامی، مهدی اسدی، جواد بزرگمهر، مسعود بخشی، كاوه بهرامی مقدم، مجید برزگر، مهدی بمانی، رضا بهرامینژاد، امید بنكدار، سعید پوراسماعیلی، مهدی پریزاد، رضا ترابی، ابوالفضل توكلی، سعید تارازی، مهدی جعفری، ابراهیم جواهری، حسن جوانبخت، امین جعفری، غلامرضا حیدری، قدرت حسین كاویار، آریا خوبی، بهزاد خداویسی، حسن خدایی، امید خاكپورنیا، شهرام درویش، سیاوش دولتسرایی، محمدرضا رحمانی، امیرشهاب رضویان، سلیمان رضایی، حسن رشیدقامت، سیدغلامرضا رضوی، جمشید رئوفی بروجنی، آرش رصافی، بهزاد رسولزاده، پناه برخدا رضایی، مونا زندی، علی زمانی عصمتی، رضا سبحانی، ایرج سالاروند، علیرضا سعادتنیا، ابراهیم سعیدی، سامان سالور، مسعود سلامی، اردشیر شلیله، فریدن شیردل، سعید شاهحسینی، مهوش شیخالاسلامی، محمد شیروانی، پویان شاهرخی، نادر شیخ الاسلامی، عباس صالح مدرسهای، محمدعلی صفورا، محمد عرب، مهدی عبداللهی، محمدرضا عرب، كیارنگ علایی، شهرام علیدی، داور علایی، كیوان علی محمدی، لیلی عاج، محسن غفاری، داریوش غریبزاده، محمد فیضی، طیبه فلكیان، بایرام فضلی، محمدمهدی فرودگاهی، رهبر قنبری، بهمن قبادی، مجید قربانی فر، علی محمدقاسمی، روزت قادری، فریدون قاعدی، ابوالفضل كریمیاصل، محمود كیانی فلاورجانی، مهدی كرمپور، احمد كاوند، كورش گرمساری، مهرداد گودرزپور، محمدرضا گوهری، حسن لطفی، پژمان لشكریپور، بیژن میرباقری، رحیم مرتضیوند، وحید موسائیان، میردولت موسوی، آرش معیریان، افسانه منادی، نادر معصومی، فرهاد مهران فر، لیلا میرهادی، شهرام مكری، مهناز نوراللهیفرد، پیمان نهانقدرتی، جعفر نصیری شهركی، مهدی نادی نجفآبادی، ساعد نیكذات، محمود یارمحمدلو، داریوش یاری، عباس یوسف شاهی.
مجمع عمومی تصویب اساسنامه
مجمع عمومی اول طی روزهای 24 و 25 و 26 شهریور 82 به منظور رسمیت بخشیدن به انجمن و تصویب اساسنامه تشکیل شد، حدود 70 نفر از دوستان آمدند. پس از سه روز مداوم بحث و جدل بر روی اساسنامه نهایتا مفاد آن مصوب شد و هیات موسس عملا منحل شد، اما قرار شد تا طی مراحل قانونی و تشکیل مجمع عمومی انتخاب هیات مدیره، کارها را هیات موسس انجام بدهد.
مجمع عمومی انتخاب هیات مدیره
اولین مجمع عمومی انتخاب هیات مدیره روز هفدهم آذرماه 82 تشکیل شد و ترکیب هیات مدیره اول به این صورت انتخاب شد: امیرشهاب رضویان رییس هیات مدیره، كاوه بهرامی مقدم نایب رییس، سعید پوراسماعیلی خزانه دار، مجید برزگر منشی، رهبر قنبری، به عنوان اعضا اصلی، روزت قادری و مهدی كرم پور اعضا علی البدل و بیژن میرباقری بازرس اصلی و مسعود امینی تیرانی بازرس علی البدل.
عضوگیری توسط هیات مدیره
دو سه روز بعد که خستگی برگزاری انتخابات از بین رفت، کارمان را شروع کردیم، به عنوان صنفی نوپا در خانه سینما، می بایست خود را اثبات می کردیم. عضوگیری ها شروع شد، آیین نامه عضوگیری را تنظیم کردیم. یادش به خیر عضو همیشه نگران، معترض و با وجدان هیات مدیره یعنی سعید پوراسماعیلی که گاه جلوی زیاده روی های من را هم می گرفت، همه چیز را قانونی می دید و معنی می کرد و گاه که من داشتم از کنار یک موضوع می گذشتم سعید بیش از همه می آشفت. خلاصه این که با سخت گیری شروع به جذب فیلمسازان کردیم و از آن روز هم نظریه مان این بود که فیلمسازی را باید جذب کنیم که ماندگاریش را در سینمای کوتاه اثبات کرده و سینمای کوتاه برایش جدی است. این که یک نفر در یک مدت کوتاه چند فیلم بسازد و عضو صنف ما بشود و بعد هم برود پی کار خودش، هیچ وقت مطلوب ما نبود. از سوی دیگر هم مطمئن بودیم که اگر کسی فیلمساز باشد و ما تقاضای عضویتش را رد کنیم قطعا دوباره فیلم خواهد ساخت و با فیلمهای بعدیش عضو ما خواهد شد. نتیجه این سخت گیری جذب فیلمسازانی بود که هر یک چهره ای شاخص در سینمای ایران هستند.
تشکیل کمیته عضوگیری
پس از عضوگیری اولیه که چندماهی طول کشید از اوایل سال 1383 آیین نامه اولیه عضوگیری را تنظیم کردیم و کمیته عضوگیری با حضور تعدادی از اعضا، جدا از هیات مدیره تشکیل شد. تا جایی که به خاطر دارم مهرداد زاهدیان، مسعود امینی تیرانی، کمال فرهنگ، بیژن میرباقری و آرش رصافی اعضا اولین کمیته عضو گیری بودند.
فهرست اعضاء انجمن فیلم کوتاه تا پایان دوره هیات مدیره اول
امیرشهاب رضویان، سعید پوراسماعیلی، کاوه بهرامی مقدم، رهبر قنبری، مجید برزگر، بیژن میرباقری، احمد کاوند، مهدی جعفری، زمان پیرا، نیما عباسپور، امین جعفری، علی محمد قاسمی، مجید قربانی فر، غلامرضا حیدری، مهدی بوستانی، ابوذر ضرابی، امیر حسین سیاح آذربایجانی، مونا زندی، مهرداد زاهدیان، مهدی قربانپور، محمد رضا رحمانی، فرود عوض پور، محمدرضا کارکوش، پریسا شاهنده، بابک سراب، پناه بر خدا رضایی، مسعود امینی تیرانی، ناصر ضمیری، عباس یوسف شاهی، ابوالفضل علایی، کمال فرهنگ، امیر مسعود موسوی، سعید شاه حسینی، ابوالفضل کریمی اصل، ایرج سالاروند، مهدی پریزاد، رحیم مرتضی وند، علیرضا سعادت نیا، وحدت شیخی، شهرام شاه حسینی، جواد امامی، حمید رضا لطفیان، فرهنگ آدمیت، عباس فتحی اشکانی، هوشنگ رادی پور، افشین عامریان، عباس صالح مدرسه ای، ابوالفضل عطار، هاشم عطار، طوفان نهان قدرتی، علی اعلایی، فرهاد مختاری، بایرام فضلی، وحید موسانیان، امیر لطفیان، داریوش یاری، پیمان نهان قدرتی، شهرام میراب امقدم، حمید قوامی، سید مرتضی جذاب، مجید گرجیان، پژمان لشگری پور، رضا تیموری، صدف فروغی، کیانوش انوری، نقی نعمتی، شهرام مکری، حسن رشید قامت، محسن خان جهانی، امیر توده روستا، شمس الدین آروند، محسن رمضانزاده، غلامرضا رضوی، مهرناز اسدی، شهرام علیدی
اعضای افتخاری انجمن فیلم كوتاه ایران
پس از عضوگیری از میان فیلمسازان پركار و جدی عرصه فیلم كوتاه، در سال 1382 سه تن از فیلمسازان قدیمی فیلم كوتاه كیانوش عیاری، ابوالفضل جلیلی و زاون قوكاسیان مرحوم را كه در عرصههای حرفهای سینما فعال بوده و هستند به عنوان عضو افتخاری این انجمن انتخاب كردیم و در مرحله بعد محمدرضا شریفی مرحوم ، محمد تهامی نژاد، رضا سرکانیان از فعالان عرصه فیلم را به عنوان عضو افتخاری به انجمن دعوت شدند.
و در مطبوعات هم اینگونه اعلام کردیم: “در اساسنامه این انجمن برای اشخاصی كه به نوعی به سینمای كوتاه ایران خدمت كردهاند و یا سابقه شایانی در این عرصه دارند، عضویت افتخاری پیشبینی شده است و در اولین اقدام آقایان كیانوش عیاری، ابوالفضل جلیلی و زاون قوكاسیان به عضویت افتخاری این انجمن انتخاب شدند. و در نوبت دوم آقایان محمدرضا شریفی، محمد تهامی نژاد، رضا سرکانیان به عضویت انجمن دعوت شدند که حضور ایشان افتخاری برای این انجمن و سینمای فیلم کوتاه ایران است.ً
خلاصه این که عضویت افتخاری در انجمن مختص کسانی است که برای فیلم کوتاه زحمت کشیده اند و مفید بوده اند.
پی گیری حقوق صنفی اعضا
پس از عضوگیری اولیه و شکل گیری صنف، شروع کردیم به مطالعه در مورد حقوق صنفی مان و دریافتیم که اعضا صنف ما به عنوان اعضا خانه سینما می توانند در سازمان تامین اجتماعی بیمه بشوند، یادش به خیر بیژن میرباقری مرتب و منظم رفت به دنبال حل مسائل قانونی بیمه اعضا و پس از چندماه دوندگی و پی گیری، از خانه سینما سهمیه ای برای بیمه اعضا گرفت که تدریجا این سهمیه را توانستیم بیشتر کنیم و عملا همه ی اعضا تحت پوشش تامین اجتماعی قرار گرفتند. در پی آن تدریجا تعدادی از اعضا توانستند در صندوق حمایت از هنرمندان عضو شوند و وام بگیرند. در بحث معافیت های مالیاتی برای اعضا خانه سینما، سینماگران عرصه فیلم کوتاه هم مشمول معافیتهای مالیاتی تبصره ل ماده 139 مالیاتهای مستقیم قرار گرفتند.
دیدار با مدیران سینمای ایران
بعد هم شروع کردیم به دیدار با مدیران و مسوولان وزارت فرهنگ و ارشاد، چندین جلسه با جعفرصانعی مقدم مدیر وقت اداره کل نظارت و ارزشیابی، حیدریان معاون امور سینمایی، رضوانفر معاون و نماینده سازمان ملی جوانان در وزارت ارشاد، محمد آفریده مدیر انجمن سینمای جوانان ایران و مرکزگسترش سینمای مستند و تجربی، که همیشه یاور و همراه انجمن ما بوده و هست، محمدرضا جعفری جلوه معاونت بعدی امور سینمایی برگزار کردیم و اعلام حضور تدریجی ما منجر به این شد که توانستیم انجمن را به عنوان مهمترین تشکل صنفی فیلم کوتاه که می بایست در سیاستگذاریهای این عرصه حضور داشته باشد معرفی کنیم و هنوز هم معتقدم که می بایست جایگاه فیلم کوتاه در ترسیم سند ملی سینما مشخص شود.
حضور در جشنواره ها
در کنار فعالیتهای درون صنفی شروع کردیم به تعامل با انجمن سینمای جوانان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و در تمامی جشنواره های سالهای 82 تا 84 هیاتهای داوری از اعضا معرفی کردیم، جایزه دادیم و آرم انجمن هم در پوستر اکثر جشنواره ها حک شد. از جمله جشنواره فرهنگ ایران زمین، جشنواره یادگار، جشنواره فرهنگ و صنعت، جشنواره فیلم کوتاه تهران، جشنواره وارش، جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان اصفهان.
طرح فیلمخانه فیلم کوتاه ایران
یکی از دغدغه هایمان بحث آرشیو فیلمهای 8 میلیمتری سینمای کوتاه بود، یک گفتگوی مفصل با روبرت صافاریان انجام دادیم که در روزنامه شرق چاپ شد و واکنشهای خوبی را برانگیخت و حداقل موجب شد که مدیران انجمن سینمای جوانان کمی به وضعیت نگهداری فیلمهای 8 میلیمتری موجود در انجمن توجه کردند، هر چند متاسفانه هنوز فیلمخانه سینمای کوتاه ایران تشکیل نشده است. اگر فرصتی باشد دوست دارم خودم راه اندازیش کنم.
فعالیتهای دیگر
در همان سال اول فعالیت در تهیه طرح کاربرد سینمای فرهنگی در جوامع شهری، توسط مرحوم محمدرضا سرهنگی مشارکت کردیم و سرهنگی پی گیر طرح در وزارت کشور بود اما با درگذشت او طرح ناتمام ماند.
سال 1383 مذاکره ای داشتیم با فرمانداری رامسر برای برگزاری جشنواره فیلم کوتاه و یا یک کمپ با حضور فیلمسازان در این شهر، که بعدا همین طرح در آلاشت توسط دوستان هیات مدیره های بعدی برگزار شد.
سال 1384 محمد آفریده درگیر تولید برنامه تلویزیونی “سینمای دیگر” برای شبکه دو شده بود و انجمن فیلم کوتاه هم به صورت غیر مستقیم با این برنامه همکاری می کرد و آرم انجمن به عنوان یکی از حامیان برنامه در تیتراژ پایانی برنامه حک شد.
مجمع عمومی سالانه اول
حدودا یک سال پس از تشکیل انجمن، یک مجمع عمومی در تاریخ 13/7/83 برگزار کردیم که بخشی از زمان آن به تصحیح اساسنامه اختصاص داشت و بر مبنای فعالیتهای یکسال گذشته و بر اساس تجاربی که به دست آورده بودیم به آسیب شناسی، تکمیل و تصحیح اساسنامه بر اساس نیازهای اعضا دست زدیم. بحث تصحیح اساسنامه بر مبنای مقتضیات روز انجمن پس از آن هم ادامه داشت و از حرکتهای خوب انجمن همزمان با برگزاری مجامع عمومی است.
حضور در مجمع عمومی سالانه خانه سینما
از ابتدای تشکیل انجمن برای شرکت در مجمع عمومی خانه سینما نماینده معرفی می کردیم و به طور طبیعی متحدان ما در رای گیریهای خانه سینما، صنفهای مستندسازان، تهیه کنندگان مستند و انیمشن سازها یا آسیفا بودند که با هم احساس اشتراک منافع بیشتری می کردیم.
چشم انداز سینمای کوتاه ایران در هامبورگ و لودویسبورگ آلمان
از بهمن ماه سال 1383 در پی حضور نماینده جشنواره فیلم کوتاه هامبورگ در تهران، درگیر برگزاری چشم انداز سینمای کوتاه ایران در هامبورگ بودیم و خرداد ماه سال 1384 تعدادی فیلم کوتاه ایرانی در بیست و یکمین جشنواره فیلم هامبورگ پخش شد که مورد استقبال تماشاگران آلمانی قرار گرفت. آرم انجمن هم در پوستر و کاتالوگهای جشنواره چاپ شد. چندماه بعد همین برنامه در پانورامای فیلم کوتاه ایران در جشنواره لودیسبورگ آلمان هم برگزار شد.
تشکیل جلسات متعدد کمیته ها در محل خانه سینما (اتاق فیلم کوتاه)
در ابتدای کار توانستیم از خانه سینما اتاقی کوچک برای دو روز در هفته بگیریم و از اواسط سال 83 جلسات متعددی با کمیته های مختلف انجمن از جمله: کمیتـه عضوگیری، بین الملل، کمیتـه روابط عمومی و کمیتـه نمـایش برگزار شد که در جلسـات فوق آئین نامه های مربوطه بررسی و به تصویب رسید. در جلسات مذکور ساز و کار مناسب به منظور رسیدن به اهداف تعیین شده بررسی و راهکارهای عملی مشخص شد.
هشتمین جشن سینمای ایران
هشتمین دوره جشن خانه سینما، در تاریخ 22 شهریور 1383 در روز ملی سینما با شکلی جدید برگزار شد. بر خلاف جشن های پیشین که داوری به شیوه صنفی برگزار می شد، در هشتمین دوره اهدای تندیس خانه سینما، آکادمی هیأت داوری، به داوری و اعلام برترین های سینمای ایران در طول یکسال گذشته پرداخت. شکل گیری اکادمی هیأت داوری از سال ها پیش مطرح شده بود و بیشتر به صورت آزمایش و خطا جایگزین انتخاب و معرفی داوران از سوی صنوف سینمایی بود. نسبت به شیوه ی عملکرد خانه سینما در این دوره معترض بودیم و نامه ای در نقد عملکرد خانه سینما نوشتیم و ارسال کردیم.
نهمین جشن سینمای ایران
نهمین دوره جشن سینمای ایران 1384 با معرفی هیات داوری توسط انجمن فیلم کوتاه برگزار شد. داوران عبارت بودند از:
وحید موسائیان، کاوه بهـرامی مقدم، داریوش یـاری، مهرداد زاهدیـان، رهبر قنبـری، آرش رصافی، سعید شاه حسینی، رضا سبحانی، فیما امامی، سعید پوراسماعیلی، ایرج سالاروند، کمال فرهنگ، محسن رمضانزاده، مهدی جعفـری، علیرضا سعـادت نیا، حمیدرضا لطفیان، امیرشهاب رضویان
هیأت داوری خانه سینما
با اتمام مسئولیت دو ساله نمایندگان صنوف 29 گانه زیر مجموعه خانه سینما در شورای عالی و هیأت داوری، سه شنبه اول دی ماه 83، نخستین نشست شورای عالی داوری در دوره دو ساله جدید، در تالار اجتماعات خانه سینما برگزار شد. پیش از برگزاری این نشست، هیأت مدیره انجمن فیلم کوتاه ایران، کمال فرهنگ را به عنوان نماینده خود در شورای عالی داوری معرفی کرد.
تغییر در ساختار خانه سینما
بعد از تشکیل مجمع عمومی فوق العاده خانه سینما در 22 اردیبهشت 1383 که با هدف اصلاح ساختاراساسنامه خانه سینما برگزار شد، تصویب شد که هیأت مدیره خانه سینما از دو کرسی ثابت برای اتحادیه تهیه کنندگان و توزیع فیلم ایران و کانون کارگردانان و پنج کرسی انتخابی از میان دیگر صنوف خـانه سینمـا تشکیل شود. این مصـوبه، واکنش هـایی در صنـوف خـانه سینمـا به دنبـال داشت که به گردهم آیی و گفتگو بین تعدادی از اعضای صنوف در خصوص ترکیب هیأت مدیره و ساختار جدید خانه سینما منجر شد.
با حضور نمایندگانی از آسیفا، انجمن مستندسازان، انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند و هیأت مدیره انجمن فیلم کوتاه اعتراض به مصوبه خانه سینما تا تهیه متنی مشترک برای ارائه به هیأت مدیره های چهار انجمن حاضر ادامه یافت. قرار شد این متن در جمعی با حضور حداقل سه عضو از هیأت مدیره های چهار انجمن بررسی و تصویب شود و سپس متن نهایی به عنوان یک انتظار مشترک از بخش دولتی به وزارت ارشاد و مرکز گسترش اعلام گردد. خوشبختانه خانه سینما چندی بعد نسبت به تصحیح این مصوبه اقدام کرد و شرایط به وضع سابق بازگشت.
تجلیل از پیشكسوتان فیلم كوتاه همراه با مراسم دومین سال تاسیس انجمن فیلم كوتاه ایران
انجمن فیلم كوتاه ایران به مناسبت دومین سال فعالیت این انجمن، روزسه شنبه ششم دی ماه 1384 از ساعت 17 الی 20 مراسمی را در سالن نمایش خانه سینما برگزار كرد . در این مراسم از پنج تن از سینماگران فیلم كوتاه و مستند: زاون قوكاسیان، كیومرث پوراحمد، محمد تهامینژاد، محمد آفریده و كیانوش عیاری كه هم اكنون در عرصههای مختلف سینما فعال هستند، تقدیر شد و از درگذشتگان سینمای ایران كه هریك به نوعی منشاء خدماتی به فیلم كوتاه بوده اند شامل: زندهیادان محمدرضا شریفی (فیلمساز و مدیر فیلمبرداری) نصیب نصیبی (فیلمساز و از موسسان سینمای آزاد ایران) و احمد غفارمنش (فیلمساز و از اعضا فعال سینمای آزاد ایران پیش از انقلاب) تجلیل شد.
ابتدا امیرشهاب رضویان رییس هیات مدیره این انجمن گزارشی كوتاه از روند شكل گیری و تشكیل هیات موسس و عضویت در خانه سینما و فعالیتهای بعدی انجمن فیلم كوتاه ارائه كرد و پس از آن سعید نادری، نصرت ا… كریمی، مینو فرشچی، جمشید ارجمند، كیومرث پوراحمد، محمد تهامینژاد، زاون قوكاسیان، رهبر قنبری و محمد آفریده سخنرانیهای كوتاهی داشتند كه عمدتاً مرتبط با فیلمسازانی بود كه مورد تقدیر قرار گرفتند. انجمن فیلم كوتاه لوح یادبود خود را به خانواده زندهیادان محمدرضا شریفی، نصیب نصیبی و احمد غفارمنش اعطا كرد و به كیانوش عیاری، زاون قوكاسیان، كیومرث پوراحمد، محمد تهامینژاد و محمد آفریده لوح سپاس انجمن فیلم كوتاه ایران تقدیم شد.
استقبال از مراسم بر خلاف انتظار برگزار كنندگان بود و علاوه بر اعضای این انجمن، هنرمندان سایر صنوف سینمایی و خبرنگاران رسانه ها در سالن حضور داشتند. فیلمهای كوتاه خط آزاد ساخته نقی نعمتی و تلالو ساخته امیر توده روستا در طی مراسم به نمایش در آمد و پایان بخش برنامه نمایش فیلم 35 میلیمتری كوتاه شكوفههای كیهانی ساخته مرحوم محمدرضا شریفی بود كه از سال 1373 كه تهیه شده، كمتر به نمایش عمومی درآمده است.
برگزاری انتخابات دومین هیات مدیره انجمن فیلم كوتاه ایران
مجمع عمومی انجمن فیلم كوتاه ایران برای انتخاب هیات مدیره جدید، با حضور اعضا این انجمن ساعت 5 بعد ازظهر روز سهشنبه 13 دی ماه 1384 در سالن خانه سینما برگزار شد درگیر ساخت فیلم سینمایی “مینای شهر خاموش بودم”، کاندید نشدم و دوستان همراه دیگر به هیات مدیره اضافه شدند. هیات مدیره جدید این انجمن به شرح زیر انتخاب شدند. سعید پوراسماعیلی، كاوه بهرامی مقدم، كمال فرهنگ، داریوش یاری و شهرام مكری اعضا اصلی و مسعود امینی تیرانی و رهبر قنبری اعضا علی البدل، حمیدرضا لطفیان بازرس اصلی و ایرج سالاروند بازرس علی البدل.
اشارات پراکنده
طراحی آرم و سربرگ انجمن را حسین زارعی دوستانه و رایگان انجام داد.
در هیات مدیره اول همکارهای خوب و یکدلی بودیم. کاوه بهرامی مقدم همیشه آرام و متین گوش می کرد و با دقت نظر می داد. رهبر قنبری استاد نوشتن نامه های طولانی با ادبیات خاص برای مدیران بود و در جلسات ملاقات با مسوولان، او بیش از دیگران قادر به سخنوری بود. مجید برزگر جوانترین عضو هیات مدیره و از یک زمانی سخنگوی انجمن بود و کارهای محوله را با دقت انجام می داد. بیژن میرباقری ساز و کار خانه سینما را بهتر از بقیه می شناخت و از ارتباطهایش به خوبی برای انجمن استفاده می کرد . سعید پوراسماعیلی را هم که قبلا گفتم که با چه تعهدی به موضوعات نگاه می کرد.
چهارم: واهمههای دور و نزدیك
واهمه اول: انجمن سینمای جوان دیگر به خوبی دهه شصت و هفتاد نیست، برنامهریزیهای آموزش و تولید اشكال دارد، آموزش جدی نیست، تكلیف هنرجو و فیلمساز با انجمن روشن نیست. بخش بزرگی از بودجه انجمن صرف هزینههای پرسنلی و حقوق كارمندان میشود و تنها درصد كمی به آموزش و تولید اختصاص دارد. بخش اداری سینمای جوان آنقدر بزرگ شده كه بخش عمدهای از بودجه اندك انجمن را میبلعد. حمایت از نوجوانان شهرستانی كه نیازمند حداقل بودجه برای ساخت یك فیلم كوتاه هستند، در بسیاری موارد فراموش شده و آموزشیافتگان دفاتر شهرستانها، امكان فیلم ساختن را از دست دادهاند و عملاً ارتباط فیلمسازان با انجمن سینمای جوان دارد قطع میشود.
واهمه دوم: چندین هزار فیلم هشت میلیمتری داستانی، مستند و پویانمایی از اولین سالهای شكلگیری انجمن سینمای جوان تا اواخر دهه هفتاد در دفاتر تهران و شهرستانها تولید شد كه بخشی از آنها در شرایطی نهچندان مناسب نگهداری میشوند. این فیلمها بخش مهمی از تاریخ سینمای ایران هستند كه كسی توجهی به آنها نمیكند. فیلمخانه ملی ایران میتواند از آنها نگهداری كند، یا می شود فیلمخانه فیلم كوتاه ایران را تأسیس كرد. فیلمها در اتاقكی غیراستاندارد انبار شدهاند و اگر دلسوزی یكیدو تن از كارمندان انجمن سینمای جوان نبود، تا حالا این میراث ارزشمند از بین رفته بود. متأسفانه فیلمهای هشت میلیمتری مذكور همگی تكنسخهای هستند و از بخش اعظم این فیلمها، هیچگونه كپی ویدئویی وجود ندارد. جا دارد برای تبدیل این فیلمها به كاستهای دیجیتال و دی وی دی اقدامی اساسی و عاجل صورت پذیرد.
واهمه سوم: هر سال پیش از شروع جشنواره فجر، فیلمسازانی كه مشتاق نمایش فیلمهایشان در جشنواره هستند، نسخهای از فیلم را به همراه فرم پرشده تقاضای شركت در جشنواره، به ستاد انجمن میفرستند. این یعنی یك آرشیو خوب و قابل اعتماد از تولیدات هر سال. از سال 1364 اطلاعات فیلمهای ارسالی در زونكنهای متعددی بایگانی شده كه مرجعی مهم برای بررسی روند رو به رشد سینمای كوتاه ایران است. اسامی فیلمها و فیلمسازانی كه در هیچ جای دیگر از آنها نشانی نیست، در این زونكنها قابل دسترسیاند. اما چه حیف كه سال گذشته به بهانه كمبود جا، بخشی از فرمهای شركت چند دوره جشنواره، به همراه عكسها و سایر اطلاعات فیلمها، برای بازیافت كاغذ، از انجمن خارج شد و بخش مهمی از اطلاعات فیلمهای كوتاه سالهای اخیر از بین رفت. حیف! و همینطور چندین كارتن پُر از كپی وی اچ اس، سی دی و دی وی دی فیلمهای متقاضی شركت در جشنواره فیلم كوتاه تهران كه نمیدانم نگهداری میشوند یا دور ریخته شدهاند! انجمن سینمای جوان باید در مورد میراث سینمای كوتاه ایران بیش از این امانتدار باشد.
بعدالتحریر (اضافه شده در سال 1397):
دوران سیاه انجمن سینمای جوان مشخصا به سالهایی برمی گردد که بی ربط ترین مدیران مرتبط با دولت نهم و دهم دراین انجمن جولان دادند، نه سینمای کوتاه را می شناختند ونه غیرتی نسبت به انجمن داشتند. یکباره انبار تجهیزات هشت میلیمتری انجمن شامل دوربینها، دستگاههای نمایش و مونتاژ را به بهانه ی فرسوده و از رده خارج بودن، به دلالها و اوراقی ها، فروختند و بخشی از لوازم بی نظیری که می توانست جنبه موزه ای هم داشته باشد، به همت ایشان نابود شد و در اقدام بعدی هنگامی که تصمیم به تخریب و ساخت دفتر انجمن در خیابان گاندی گرفتند، یک روز بدون کمترین کارشناسی، مجموعه ی فرمهای مشخصات فیلمهای متقاضی سی دوره جشنواره سینمای جوان را دور ریختند و بخش مهمی از اطلاعات متمرکز فیلمهای کوتاه تولید شده در کشور را نابود کردند. این اطلاعات به عنوان یک مرجع می توانست در پژوهش و تنظیم فرهنگ فیلم کوتاه بعد از انقلاب مورد استفاده قرار بگیرد. اما حیف که با ندانم کاری ایشان نابود شد.
و اما امید آخر
معضل نمایش فیلم كوتاه كماكان باقی است. بودجه دولتی فیلم كوتاه اندك است، فیلمهای كوتاه هم پیش از نمایش در جشنوارهها باید ممیزی شوند و پروانه نمایش بگیرند. و صدها مشكل دیگر در مسیر تولید و عرضه فیلم كوتاه قرار دارد، اما تنها روزنه امید نسل جوانی هستند كه سینما را میآموزند و با استفاده از فنآوریهای ارزان دیجیتال، بدون دخالت بخش دولتی فیلم میسازند و همچون نسل پیشین، بیسروصدا میبالند و روزی در آیندههای نهچندان دور، سینمای آینده ایران را، بهتر از امروز تقویت خواهند كرد و پرچم سینمای ملیمان را بر دوش خواهند كشید.
امیرشهاب رضویان شهریورماه 1389