نام کتاب: رباعی سینما (بررسی ویژگیهای ساختاری فیلمنامهی کوتاه)
نویسنده: آرش رصافی
ناشر: انجمن سینمای جوانان ایران با همکاری بنیاد سینمایی فارابی
تعداد صفحات: ۱۸۱
نوبت چاپ: اول/ پاییز ۱۳۸۶
از آن جهت که در حوزهی سینمای کوتاه، کتاب تئوریک به زبان فارسی بسیار اندک و یا حتی اصلاً موجود نیست، «رباعی سینما» را باید بسیار مورد توجه قرار دهیم. اغراق نیست اگر بگوییم آرش رصافی نخستین کسیست که در حوزهی فیلم کوتاه، دست به انتشار کتابی تئوریک زده است و این حرکت رصافی از آن جهت اهمیت بیشتری مییابد که او کتابی را ترجمه نکرده، بلکه تألیف نموده است.
«رباعی سینما» که بر خلاف اسمش از تعابیر شاعرانه نسبت به فیلم کوتاه دوری جسته و با لحنی کاملاً علمی به کند و کاو ساختار فیلم کوتاه پرداخته است، ساختار فیلم کوتاه را به سه دستهی کلی تقسیم میکند: شخصیت محور، موقعیت محور و شبه بلند. رصافی سپس در چهارچوب این دستههای کلی به بیان عناصر فیلمنامهی کوتاه میپردازد مثل پیرنگ، شخصیت، موقعیت و…
در فصل اول رباعی سینما نیز تاریخچهای کوتاه از فیلم کوتاه در جهان و ایران است که باز هم به دلیل خلاء اطلاعاتی موجود در این زمینه، جالب و مورد توجه است.
این کتاب از این بخشها تشکیل شده است:
۱- یادداشت نویسنده
۲- مقدمه
۳- فصل اول: پیشینهی تاریخی
فیلم و فیلمنامهی کوتاه در جهان
فیلم و فیلمنامهی کوتاه در ایران
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
سینمای آزاد
فیلم کوتاه پس از انقلاب اسلامی
۴- فصل دوم: پیشینهی نظری
کلیات: فیلمنامهی فیلم کوتاه، هویت مستقل
۵- فصل سوم: اهداف کلی و اختصاصی
داستان کوتاه، فیلمنامهی کوتاه
انواع فیلمنامهی کوتاه: شخصیت محور، موقعیت محور، شبه بلند
عناصر فیلمنامهی کوتاه: پیرنگ، شخصیت، موقعیت، کنش، فضا، ایجاز، گفتوگو
ساختار فیلمنامهی کوتاه: روند کلاسیک (استفاده از شاه پیرنگ)، رند ساختار شکن (استفاده از ضد پیرنگ)
مینیمالیسم و فیلم کوتاه
فیلم و فیلمنامهی تجربی
تشابهات و تفاوتها با فیلمنامهی بلند
۶- مؤخره
هر حرکت نخستینی، معمولاً همراه با کم و کاستهاییست اما از آن جهت ارزشمند است که «نخستین» حرکت است. گرچه بعضی نکات ذکر شده در کتاب «رباعی سینما» جای تأمل بیشتری دارند و شکل و شمایل کتاب در حد ایدهآلی نیست، اما اینها سبب نمیشوند که خواندنش را به کسی پیشنهاد نکنیم؛ پیشنهاد و بلکه اصرار میکنیم.
کتاب «رباعی سینما» را آرش رصافی یکی از اعضای پیوستهی ایسفا و عضو کنونی هیأت مدیرهی انجمن نوشته است. رصافی زادهی ۱۳۵۰در کرمانشاه است و در زمینهی کارگردانی و تدوین فعالیت دارد. وی فارغالتحصیل کارشناسی کارگردانی و کارشناسی ارشد ادبیات نمایشیست.