[vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”right” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=””][vc_column width=”1/1″][vc_column_text]
گفت‌وگو با شیرین برق‌نورد و محمد رضا جهان‌پناه
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”left” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=””][vc_column width=”1/1″][vc_empty_space height=”20px” background_image=”” image_repeat=”no-repeat”][/vc_column][/vc_row][vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”left” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=””][vc_column width=”1/1″][vc_single_image image=”17513″ alignment=”center” border_color=”grey” img_link_large=”” img_link_target=”_self” img_size=”400×400″][/vc_column][/vc_row][vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”left” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=”” el_id=””][vc_column width=”1/1″][vc_empty_space height=”20px” background_image=”” image_repeat=”no-repeat”][/vc_column][/vc_row][vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”right” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=””][vc_column width=”1/6″][vc_column_text]
[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”4/6″][vc_column_text]
شیرین برق نورد و محمد رضا جهان پناه، زوجی هستند که هر دو در زمینه‌ی سینما فعالیت می‌کنند و هر دو از اعضای ایسفا هستند. برق‌نورد دوره‌ای رئیس کمیته‌ی بین‌الملل ایسفا بود و همسرش نیز بازرس پیشین انجمن. نمایش فیلم‌های اعضای ایسفا در استرالیا در سال ۱۳۸۷ به مدد همکاری این دو نفر محقق شد. برق نورد فارغ‌التحصیل کارگردانی از دانشگاه سوره و جهان‌پناه فارغ‌التحصیل عکاسی از دانشگاه آزاد و هر دو دانش‌آموخته‌ی مدرسه‌ی سینمایی Central Institute for Technology در استرالیای غربی در رشته‌ی Screen هستند. پیش از رفتن‌شان به استرالیا چند فیلم تجربی از جمله «چشم»، «مکالمه» و «بدون عنوان» را با یکدیگر کار کرده‌اند و در دوران تحصیل در استرالیا، برق نورد، دو فیلم کوتاه «کسوف» و «صبح به خیر مونالیزا» را کارگردانی و جهان‌پناه فیلمبرداری کرده است. پس از بازگشت به ایران، برق‌نورد بیش‌تر به تولید فیلم‌های مستند پرداخته است که معروف‌ترین آن‌ها، «۲۱ روز و من» نام دارد. جهان‌پناه نیزگرچه اخیراً مستندی ۵۰ دقیقه را کارگردانی کرده اما متمرکزاً وارد کار حرفهای فیلمبرداری شده است.
آن‌ها چند سالی را در استرالیا مقیم بوده‌اند، درس خوانده و کار کرده‌اند. این که چرا برگشته‌اند زیاد مهم نیست، مهم این است که چه با خود آورده‌اند. قیاس فضای تحصیلی و کاری یک کشور توسعه‌یافته با ایران، جالب به نظر می‌رسد، و این مصاحبه به همین نیت انجام شد.
محمد ارژنگ
[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/6″][vc_column_text]
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”left” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=”” el_id=””][vc_column width=”1/1″][vc_empty_space height=”20px” background_image=”” image_repeat=”no-repeat”][/vc_column][/vc_row][vc_row row_type=”row” use_row_as_full_screen_section=”no” type=”full_width” header_style=”” parallax_content_width=”in_grid” anchor=”” in_content_menu=”” content_menu_title=”” content_menu_icon=”” angled_section=”no” angled_section_position=”both” angled_section_direction=”from_left_to_right” text_align=”right” video=”” video_overlay=”” video_overlay_image=”” video_webm=”” video_mp4=”” video_ogv=”” video_image=”” background_image=”” background_image_as_pattern=”without_pattern” section_height=”” parallax_speed=”” background_color=”” border_color=”” row_negative_margin=”” side_padding=”” parallax_side_padding=”” padding_top=”” padding_bottom=”” color=”” hover_color=”” more_button_label=”” less_button_label=”” button_position=”” css_animation=”” transition_delay=””][vc_column width=”1/1″][vc_column_text]
ارژنگ: می‌دانم که ایسفا حداقل یک عضو دارد که از ایران رفته و احتمالاً دیگر هم بر نخواهد گشت. اما ویژگی هر دوی شما این است که برگشته‌اید و این‌طوری مقدور شده که من پیش شما بیایم و بپرسم چه تفاوتی را بین فضای کاری این‌جا و استرالیا احساس کرده‌اید؟
جهان‌پناه: شاید بتوانم بگویم ما وقتی که برگشتیم متوجه اختلاف‌ها شدیم. قبل از این که برویم بیش‌تر تجربی کار می‌کردیم و هنوز شروع به ساخت فیلم داستانی نکرده بودیم بنابراین تجربه‌ی سینمای حتی نیمه‌حرفه‌ای را هم نداشتیم. اولین نکته‌ای که می‌شود گفت این است که همه چیز آن‌جا کلاسه شده است، وظایف مشخص شده است. یعنی آدم‌ها تحت هر عنوانی که بناست توی پروژه کار کنند، وظایفشان تعریف شده است. یعنی اگر من مثلاً دستیار دوم فیلم‌بردار هستم معلوم است وظایفم در یک گروه فیلمبرداری چیست. این یکی از بزرگ‌ترین اختلاف‌هاست، به علاوه‌ی این که واقعاً ما در این‌جا سیستم آموزش درستی نداریم.
برق نورد: به طور کلی، آن مدرسه، ما را در فضای واقعی فیلم‌سازی حرفهای قرار داد. وقتی با دانشگاه سوره که تازه از آن فارغ‌التحصیل شده بودم مقایسه‌اش می‌کردم، حضور برنامه‌ریزی دقیق و برخورداری از نظمی قابل توجه کاملاً حس می‌شد. همه چیز مشخص و روشن بود و نقطه‌ی تاریکی در آموزش نظام ساختارمند تولید یک فیلم برایت باقی نمی‌گذاشتند.
ارژنگ: اقتصاد عنصر بسیار تعیین‌کننده‌ای در سینماست. بنابراین وقتی از فضای فیلم کوتاه و غیر حرفهای حرف می‌زنیم طبیعتاً به دلیل همین محدودیت‌های اقتصادی، مجبوریم هر کداممان بسیاری کارها را توأمان انجام دهیم و همه مجبوریم به اصطلاح «هیأتی» کار کنیم. این چیزی‌ست که فقط مختص به ایران نیست و در همه‌ی جای جهان (باز هم به همان دلایل اقتصادی) دیده می‌شود. این همان شرایطی بوده است که شما هم آن‌جا کار کرده‌اید. در چنین شرایطی چه‌طور شما حرف از یک سیستم می‌زنید؟
جهان‌پناه: درست است. من منهای فیلم‌هایی که در مدرسه کار کردم در خارج از مدرسه هم کارهایی کردم. در آن کارها هیچ کس پول نگرفت و همه دوستانه در کنار هم کار کردیم و مجبور بودیم یک تنه خیلی کارها را انجام دهیم ولی توی همین گروه ۵-۶ نفره وقتی که من مدیر فیلمبرداری بودم، دیگر مدیر فیلمبرداری بودم. هیچ‌کس به خودش اجازه نمی‌داد وارد حریم کاری و تخصصی من بشود. به خاطر این که می‌گفتند من این آدم را انتخاب کرده‌ام و دارم با او کار می‌کنم و روابط و جایگاهم نسبت به او تعریف شده است. توی این جور شرایط اگر اختلاف نظری هم وجود داشته باشد به راحتی حل می‌شود. در تجربه‌هایی که من آن‌جا داشتم هیچ‌گونه درگیری‌ای نه با کارگردان داشتم، نه با عضو دیگری از گروه. هیچ‌کدام وارد حریم‌های همدیگر نمی‌شدیم.
بله آن‌جا هم کارِ هیأتی انجام می‌شود ولی باز توی هیأت هم، کسی که قرار است آتش را روشن کند مسئولیتش جداست، کسی که باید دیگ را هم بزند، مسئولیتش جداست. یکی نمی‌آید هم آتش را روشن کند و هم دیگ را هم بزند و باز دیگری بیاید دیگ را هم بزند و دوباره چوبی در آتش بیندازد. همه می‌دانند محدودیت‌هایشان کجاست و در چهارچوب محدودیت‌هایشان کار می‌کنند.
ارژنگ: در حقیقت شما دارید اشاره‌ی فرهنگی می‌کنید.
جهان‌پناه: شاید اشاره‌ی فرهنگی باشد. من شش سال و نیم در ایران نبودم و خیلی جالب است آن‌هایی که در استرالیا غریبه بودند به من کم‌تر مثل یک غریبه نگاه می‌کردند تا برخی از بچه‌هایی که توی ایران بودند و وقتی برگشتم با آن‌ها مواجه شدم! در آن‌جا با این که من گاهی درست نمی‌فهمیدم آن‌ها چه می‌گویند و آن‌ها هم گاهی حرفهای من را نمی‌فهمیدند هیچ تنشی با هم نداشتیم ولی این‌جا در برخی کارها این مشکل وجود دارد. به خاطر این که آدم‌ها حریم‌های همدیگر را حفظ نمی‌کنند.
برق‌نورد: می‌توانم بگویم بزرگ‌ترین تفاوتی که احساس کردیم این بود که ملاک اعتماد به آدم‌ها، دانش و توانایی آن‌ها در انجام تخصصشان بود، نه صرفاً روابط. همان‌طوری که محمد رضا گفت ما در آن‌جا غریبه بودیم ولی مثلاً به من شانس بزرگی داده شد تا در یک پروژه‌ی نسبتاً بزرگ که ۳۰۰ هزار دلار بودجه‌اش بود Director’s Attachment شدم.
ارژنگ: این سِمَت چیست؟
برق‌نورد: Director’s Attachment دستیار کارگردان نیست. همان‌طور که از اسمش بر می‌آید او متصل به کارگردان است. او با این سِمَت در حقیقت یک وُرک شاپ می‌گذراند و ناظر همه‌ی اعمال کارگردان است و در تمام مراحل پیش تولید و تولید فیلم در کنار او حضور دارد. حتی برای این سِمَت، او ممکن است حقوق هم بگیرد.
ارژنگ: پس در حقیقت یک جور کارآموزی‌ست و سِمَت اجرایی نیست.
جهان‌پناه: سمت اجرایی به آن معنا نیست ولی خیلی اوقات، در صورت نبود کارگردان می‌تواند جای‌گزین او شود، کاری که دستیارهای کارگردان نمی‌توانند بکنند چون هر کدام مسئولیت خاص خود را در گروه فیلمبرداری دارند.
ارژنگ: اما حتماً توی سوابق فرد خیلی مهم است.
برق‌نورد: بله، قطعاً. می‌خواهم بگویم که کسان دیگری هم بودند که می‌توانستند به این سمت برسند، کسانی که میزان زبان و نوع ارتباط برقرار کردن‌شان قابل مقایسه با من نبود، اما تهیه‌کننده‌ی آن فیلم، مرا برای این کار پذیرفت.
ارژنگ: من خودم وقتی به عنوان تصویربردار برای کسی کار می‌کنم، یا تدوینگر یا هر سمت دیگری، سعی می‌کنم خودم را تا حد ممکن با فضای فیلم و خواست کارگردان همراه کنم. این خصلتی‌ست که برای کار لازم است اما چیزی نبوده که در دانشگاه آموخته باشم. می‌خواهم بدانم در فضای آموزشی آن‌جا، هنرجو تا چه حد با فضای کار آشنا می‌شود؟
جهان‌پناه: مسلماً تئوری خیلی چیز مهمی‌ست که در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود ولی خب این تئوری یک بخش قضیه است و این که تو بتوانی این تئوری را در عمل و در فضای حرفهای پیاده‌اش کنی بحث دیگری‌ست. خصوصاً در زمینه‌ی کاری‌ای مثل فیلمبرداری. مثلاً اختلاف خیلی خیلی فاحشی بین کلاس‌های عکاسی این‌جا و آن‌جا هست. در کلاس‌های عکاسی این‌جا با ما هیچ وقت صحبت نشد که بازار کار یعنی چه و توی دنیای کار چه خبر است. نتیجه‌اش این می‌شد که از بین صد نفر از هم‌دوره‌ای‌های من، تعداد خیلی کمی بعد از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار شدند و این خیلی وحشتناک است.
ارژنگ: خب این فقط مربوط است به اشکالات آموزشی؟
جهان‌پناه: ممکن است به مسائل دیگری هم برگردد ولی منظور من این است که در دانشگاه‌های ایران، هیچ‌کس به ما نمی‌گفت چه‌طور باید از این حرفه پول در بیاوریم، یا این که در حیطه‌ی حرفهای چه حقی داریم و چه طور می‌توانیم از حقوقمان دفاع کنیم. تمام این‌ها را توی مدارس آن‌جا به ما درس دادند. از طرفی آن‌ها مدارس فیلم و دانشگاه‌هایشان را به حداقل امکانات سینمایی مجهز می‌کنند. مثلاً حتماً باید دوربین و وسایل نورپردازی و وسایل حرکتی و استودیو داشته باشند.
برق‌نورد: امکان نداشت مدرسه یا دانشگاه سینمایی‌ای استودیو نداشته باشد.
جهان‌پناه: مدرسه‌ی ما تا سال‌ها بزرگ‌ترین استودیوی شهر پِرت را داشت و تنها استودیویی بود که می‌شد نورهایش را پایین آورد و تنظیم کرد و دوباره بالا فرستاد.
ارژنگ: همه‌ی این‌ها در یک کلمه می‌شود تجهیزات.
جهان‌پناه: خب امکانات و تجهیزات را چرا نیاز داریم؟ به خاطر این که ما باید کار کردن یاد بگیریم نه این که فقط بفهمیم دوربین فیلمبرداری چیست، شاتر دوربین فیلمبرداری چه طوری کار می‌کند و مثلاً چند نوع سرعت دوربین داریم. خواندن این‌ها با انجام عملی‌شان خیلی فرق می‌کند.
ارژنگ: بله درست است. خصوصاً برای سینما که وابستگی بسیاری به وسایل دارد، تجهیزات امری حیاتی‌ست. اما از واحدهای درسی‌تان بگویید. تقسیم واحدهای درسی‌تان در هر سال چه‌طور بود؟
جهان‌پناه: سال اول ما یک درک کلی از فیلم به دست آوردیم. فهمیدیم دوربین دیجیتال چیست، دوربین استودیویی چه‌طور کار می‌کند، اگر توی استودیو کار می‌کنیم چه طور می‌توانیم از کارگردان دستور بگیریم، با فنون تلویزیونی آشنا شدیم و شروع کردیم به تهیه‌ی گزارش‌های تلویزیونی. در حقیقت فضا، فضای تلویزیونی بود. در سال اول، تفکیک شغل نداشتیم و همه‌مان همه‌چیز را می‌‌خواندیم و از هر کاری در حد سطح تلویزیونی آشنا می‌شدیم. سال دوم قرار بود بیش‌تر به سمت سینما برویم. سال دوم، از میان ۱۰۰ دانشجوی حاضر، نصف را رد کردند و شدیم ۵۰ نفر.
برق‌نورد: به کسانی که رد شدند، مدرک همان یک سال را دادند.
جهان‌پناه: چه اتفاقی این وسط افتاد؟ آیا همه‌ی آن‌هایی که حذف شدند، فیلم‌سازی را فراموش کردند؟ نه این‌طور نبود. درسی که به آن‌ها داده بودند آن‌ها را آماده کرده بود تا بتوانند بروند و توی تلویزیون کار کنند. البته بعضی‌ها هم فهمیدند که اساساً اشتباه آمده بودند و این کاره نیستند و باید بروند دنبال علاقه و توانایی خودشان. بقیه وارد سال دوم شدیم.
برق‌نورد: در همین سال دومی که قرار بود ما بیش‌تر به سمت فضای حرفهای سینما برویم، یکی از واحدهای ما این بود که معلم می‌گفت من تهیه کننده هستم، شما به من زنگ بزنید و سر صحبت را درباره‌ی ایده‌تان باز کنید. جلسه، جلسه‌ی خنده و مسخره‌بازی بود. اما آن‌جا چرا این واحد درسی وجود داشت؟ چون قرار نبود کسی با رابطه کار پیدا کند. در واقع این درس، تمرینی برای رفتار حرفهای حتی در حد صحبت کردن با تلفن بود. البته با این فرض که طرف پشت خط هم خودش آدمی کاملاً حرفه‌ای‌ست!
در سال سوم، قرار بود این ۵۰ نفر به ۳۰ نفر برسند چون هر کس می‌بایست مدرک رشته‌ی تخصصی خود در فیلم‌سازی را از آن مدرسه می‌گرفت. ۵ نفر را برای تهیه‌کنندگی، ۵ نفر کارگردانی، ۵ نفر مدیر فیلمبرداری، ۵ نفر صدابرداری و صداگذاری، ۵ نفر تدوین و ۵ نفر را برای طراحی صحنه انتخاب می‌کردند. در نتیجه راه‌یابی به آن خیلی سخت و رقابت بسیار سنگین بود. خوش‌بختانه من در رشته‌ی کارگردانی و محمد رضا در رشته‌ی فیلمبرداری قبول شدیم.
جهان‌پناه: در سال دوم ما استاندارد فیلم‌نامه نوشتن را یاد گرفتیم به شکلی که اگر فیلم‌نامه‌ات را فرستادی آن سر دنیا، با نوشته‌ی دیگران هیچ فرقی نداشته باشد. این که توضیحاتش چه طوری باشد، فاصله‌گذاری‌هایش چه‌گونه باشد، حتی نوع فونت و سایز استاندارد فیلم‌نامه را هم به ما یاد دادند. در فیلم‌نامه‌ای که با این استاندارد نوشته می‌شد، می‌توانستی هر چیزی را سریع پیدا کنی.
برق‌نورد: بعد از بازگشتم به ایران تهیه کننده‌ای از من خواست طرح چند تله فیلم را بخوانم. من هشت طرح خواندم با هشت ساختار متفاوت. اگر همه را به یک فرمت تبدیل می‌کردی طرح یک نفر می‌شد یک صفحه طرح دیگری می‌شد ۵ صفحه. در حالی که اگر برای نوشتن طرح یا فیلم‌نامه، استاندارد تعریف شود، ارزیابی ما از آن‌ها کامل‌تر می‌شود.
جهان‌پناه: در سال دوم به صورت گروهی یک ویدئو کلیپ هم ساختیم. برای ساخت این ویدئو کلیپ‌ها سه گروه موزیسین پیش ما آمدند که بعضی‌شان حرفهای بودند و بعضی بچه‌های مدرسه‌ی موسیقی بودند. عین فضای حرفهای، آن‌ها شدند کارفرمای ما و به ما گفتند موسیقی‌شان چیست و چه انتظاری از ویدئو کلیپ‌شان دارند. هر کلاس که شامل ۲۵ نفر بود، به ۵ گروه تقسیم شد و هر کسی به نسبت علاقه‌اش طرح داد. طرح‌ها را با استوری‌بورد و دکوپاژ ارائه دادیم. خیلی کامل باید توضیح می‌دادی پروژه‌ات چه‌قدر طول می‌کشد و چه امکاناتی را می‌خواهی. او کارفرمای تو بود و تو باید او را قانع می‌کردی که تو را انتخاب کند. سه گروه انتخاب شدند که در بین‌شان تقسیم کار شده بود و ویدئوکلیپ‌ها ساخته شدند.
همچنین، موضوع بسیار مهمی که در سال دوم به آن توجه شد و برایش واحد داشتیم قوانین کپی‌رایت و حقوق ما بود و این که چه‌قدر اجازه داریم از فلان موسیقی استفاده کنیم یا نکنیم، چه طوری باید اسم‌هایشان حفظ بشود و از این جور چیزها. در این کلاس‌ها، از یک وکیل سینمایی هم دعوت کردند تا در این موارد بیش‌تر ما را راهنمایی کند.
برق‌نورد: مثلاً این که نویسنده و کارگردان دارای کپی‌رایت هستند و فیلم‌بردار نیست در نتیجه فیلم‌بردار باید حقوقش، مناسب و به روز باشد.
جهان‌پناه: در نیم ترم دوم سال دوم، ما می‌بایست فیلم کوتاه در فرمت ۱۶ میلیمتری می‌ساختیم. به همه گفته بودند که فیلم‌نامه بدهید و تمام فیلم‌نامه‌هایی که ما در طول سال داشتیم می‌نوشتیم را جمع کردند و از بین آن‌ها هفت تایشان به عنوان بهترین‌ها انتخاب شدند که فیلم‌نامه‌ی شیرین هم جزو یکی از آن‌ها بود. یک اکیپی بود که قرار بود به ما پول بدهد تا ما فیلم بسازیم: برای هر فیلمی ۳۰۰۰ دلار. چند نفرشان از استادان ما بودند و چند نفرشان از بازار کار آمده بودند تا ببینند چه کسی از میان ما برنده می‌شود. آن‌ها گفتند به شما دوربین، تراولینگ و وسیله می‌دهیم و شما به ما ثابت کنید با این ۳۰۰۰ دلار می‌توانید فیلم خوبی بسازید. ما شروع به کار و تقسیم وظایف کردیم. به این ترتیب شرایطی بسیار مشابه با بازار کار را برایمان ایجاد کردند.
برق‌نورد: اگر نمی‌توانستیم این فیلم را ببریم احتمال حذف شدنمان از ورود به سال آخر که حرفه‌ای‌ترین سال این مدرسه بود وجود داشت.
جهان‌پناه: برای ضمانت ورودم به سال بعد، من باید ثابت می‌کردم به عنوان مدیر فیلمبرداری می‌توانم کارم را خوب انجام دهم آن هم تحت شرایط کاری مشخص و تنظیم شده برای فیلمبرداری آن فیلم. دو روز فیلمبرداری و روزی ده ساعت کار. برای فیلم‌های تولید شده‌ی سال آخر که فیلم‌های فارغ‌التحصیلی‌مان بود، ۵ روز فیلمبرداری طراحی شده بود. ساعتِ کاری آن‌جا هشت ساعت است و دو ساعت هم اضافه کاری داری و اگر از این مقدار بیش‌تر فیلمبرداری کنی جریمه خواهی شد. در نهایت سه فیلم‌نامه انتخاب شد که یکی از آن‌ها فیلم‌نامه‌ی ما بود. نتیجه‌ی آن پروژه، فیلم «کسوف» شد. تمام عوامل اصلی این فیلم خود به خود به سال بعد راه پیدا کردند. بچه‌هایی که از این میان ریزش کردند و نتوانستد به سال بعد بیایند، همگی فیلم‌سازی را یاد گرفته بودند و می‌توانستند به عنوان دستیار وارد بازار کار شوند.
برق‌نورد: در سال سوم ما دیگر وارد عرصه‌ی فیلم‌سازی صد در صد حرفهای شدیم. چرا می‌گویم حرفهای؟ چون همان طور که گفتم، بعد از فارغ‌التحصیل شدنم، به عنوان Director’s Attachment رفتم سر پروژه‌ای کاملاً حرفهای که مثلاً مدیر فیلمبرداری آن یکی از مطرح‌ترین مدیران فیلمبرداری استرالیا بود، دستیار یک فیلم‌بردار از ملبورن آمده بود و…. من رفتم سر این پروژه و دیدم هیچ فرقی با روند ساخت فیلم‌های فارغ‌التحصیلی‌مان ندارد فقط اندازه‌اش بزرگ‌تر است. یعنی اگر ما در پروژه‌ی فارغ‌التحصیلی‌مان یک producer داشتیم و یک production manager، توی این پروژه assistant production 1 و assistant production 2 هم داشتیم. تفاوت در همین بود.
نتیجه‌ی سال سوم، تولید ۵ فیلم کوتاه حرفهای شد که همه‌شان با فرمت ۱۶ میلیمتری فیلمبرداری شده و از بودجه‌هایی نزدیک به ۱۲۰۰۰ دلار برخوردار بودند. روز فارغ‌التحصیلی‌مان، فیلم‌ها را در بزرگ‌ترین سالن یکی از فرهنگی‌ترین سینماهای شهر نمایش دادند به طوری که سالن کاملاً پر بود و سپس به تمامی عوامل اصلی آن، مدرک فارغ‌التحصیلی اختصاصی آن رشته اهدا شد. ما بعد از یک سال برگشتیم ولی اکثر همکلاسی‌های ما اکنون در فضای سینمای حرفه ای آن‌جا مشغول به کارند.
ارژنگ: این نظم و انضباط را می‌شود درک کرد، اما بعضی‌ها معتقدند فیلم‌هایی مثل آن چه که جوان‌های امروز ایران می‌سازند، محصول همان شلوغ و پلوغی‌های پشت صحنه است.
جهان‌پناه: نباید فکر کنیم که این فیلم‌ها محصول شلوغ پلوغی‌های پشت صحنه‌اند. این تفکر، اشتباه است. این فیلم‌ها محصول فکر یک آدم‌اند که با همکاری یک عده آدم دیگر توانسته با هر سختی و مشکلاتی که در طول فیلمبرداری داشته‌اند به نتیجه برسد. منِِ فیلم‌بردار قرار است امروز با این کارگردان کار کنم و فردا با کارگردان دیگری در سینمای بدنه کار کنم. بنابراین من باید تعریف‌های خود را داشته باشم. این ناقض این نیست که ما بفهمیم سیستم استاندارد جهانی فیلم‌سازی چیست.
برق‌نورد: من فکر می‌کنم یکی از دلایلی که برای یادگیری این شیوه‌ها، اشتیاقی وجود ندارد، ترسِ از دست دادنِ همین نوع تفکر در فیلم‌سازی ماست. ما به خودمان می‌بالیم که این نوع سیستم دارد برایمان جواب می‌دهد، فکر می‌کنیم اگر این سیستم مشکل داشت منجر به معروفیت و درخشیدن فیلم‌های ما در عرصه‌ی جهانی نمی‌شد و اصلاً ما با همین سیستم کار کرده‌ایم که معروف شده‌ایم. یعنی، این نوع کار تبدیل به نوعی ویژگی شده است. در حالی که در همین شیوه که در واقع شیوه‌ی «بی‌سیستمی» است، امکان ضایع شدن حقوق بسیاری افراد در فرایند ساخت یک فیلم بسیار است. چیزی که می‌تواند در پشت موفقیت آن فیلم‌ها برای همیشه مغفول بماند و مانع رشد بیش‌تر سینمای کشورمان در عرصه‌ی جهانی شود.
ارژنگ: بعضی‌ها معتقدند که سینما چون دو وجه صنعتی و هنری دارد، می‌شود بخش صنعتی‌اش را آموزش داد ولی بخش هنری‌اش را نه. آیا شما در آن طرف آب‌ها بخش صنعتی سینما را یاد گرفتید؟
جهان‌پناه: بله ولی بنا نیست آن کسی که بخش صنعتی سینما را یاد می گیرد نتواند اثر هنری خلق کند.
ارژنگ: و آیا نمی‌شود گفت برای رسیدن به یک اثر هنری می‌بایست روش را هم عوض کرد؟
برق‌نورد: این شاید در برهه‌ای جواب دهد ولی اگر بخواهد به صورت «باید» در آید، من با آن مخالفم. بالاخره این شیوه از کارکردن ما هم تا جایی جواب خواهد داد و پاسخ‌گو به نیازها خواهد بود. فرقی نمی‌کند، چه فضای آموزشی و چه فضای حرفهای سینمایمان را می‌گویم. این روند نمی‌تواند تا ابد ادامه داشته باشد. تعویض روش‌ها، لزوماً به خلق اثر هنری منجر نمی‌شود. برای خلق اثر هنری، باید نگاه هنری وجود داشته باشد و این می‌تواند در منضبط‌ترین فضای حاکم هم محقق شود. بحث من به نوعی، بحث اخلاقی هم هست. مادامی که انتخاب افراد، بر اساس توانایی‌هایشان نباشد و روابط حرف اول را بزند، این در بر همین پاشنه می‌چرخد و نتیجه‌اش این می‌شود که افراد با صلاحیت‌تر، کم کم ترجیح می‌دهند خود را از از فضای کار کنار بکشند و در انزوای خود به آرامی به کارشان بپردازند. در نتیجه تأثیری که این افراد می‌توانند در سیستم بگذارند، بسیار کم‌رنگ خواهد بود. این قطعاً به ضرر سینمای ماست. برخورداری از انضباط و سیستم در فرایند خلق یک اثر، خود به خود فضای اخلاقی و انسانی‌ای به وجود می‌آورد. ما نباید بترسیم که پیروی از نظم و استانداردسازی در فضای حرفهای سینمایمان، باعث خواهد شد فیلم‌هایمان آن ویژگی‌ای را که دارند از دست بدهد. ما چاره‌ای جز بازنگری جدی شیوه‌های قدیمی و یا همان طور که خودتان گفتید «هیأتی» نداریم. به نظرم این واژه، در شأن فرایند جدی خلق اثری هنری نیست.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
