طبق ادوار گذشته، ايسفا به منتخب خود در جشنواره فيلم كوتاه تهران جايزه مى دهد.داوران ايسفا در اين دوره از جشنواره فيلم كوتاه تهران تشكيل شده از: شهرام ميراب اقدم، مجتبى اسماعيل زاده، هادى بهروز، فائزه عزيزخانى و لاله برزگر. با داوران اين دوره ايسفا به گفتگو نشستيم كه در زير مى خوانيد.
نوید صولتی 26 مهرماه 1396
- كيفيت فيلم هاى راه يافته به جشنواره فيلم كوتاه امسال را چگونه ميبينيد؟
شهرام ميراب اقدم: فیلمهای خوش ساخت کم نبودند اما تعدادی فیلم بودند که کلاً با قصه و داستان منسجم ترى روایت مى شدند.برخی از فیلمها گاهاً در روایت ناکام می ماندند اما روی هم رفته فیلمهای خوبی دیدیم.
مجتبى اسماعيل زاده: تعداد انگشت شماری فیلم چشمگیر دیدیم. تعداد فیلمهای خوش ساخت کم نبود اما شمار فیلمهایی هم که بیننده را درگیر نمیکند و از ضعف ساختاری و ریختاری رنج میبردند کم نبودند. در مجموع کیفیت فیلمهای امسال کم و بیش معدّل کیفی سالهای قبل جشنواره را داشت.
فائزه عزيزخانى: نقاط قوتى كه در فيلم هاى امسال ديده مى شد، مى شود به فضاسازى خوب و توجه به مسائل فنى اشاره كرد كه گاهى اوقات من را حيرت زده مى كرد و البته گاهاً هم كارگردانى هاى خوب ديده مى شد.
هادى بهروز: تعداد فیلمهایی که به لحاظ تکنیکی،استاندارد لازم را داشتند بسیار بود، مشخصاً در بخش کارگردانی، فیلمبرداری و بازیگری و تا حدودی تدوین فیلمهای خوبی ساخته شدهاند، اما متاسفانه مشکل اغلب آنها عدم وجود فیلمنامه منسجم و خوب بود.
-آیا فیلمهای امسال به موضوع یا مسالهی مشترکی هم اشاره داشتند؟ یا به عبارتی کلیشهی اکثر فیلمها چه بود؟
شهرام ميراب اقدم: کلیشه هميشه در فیلم کوتاه و بلند وجود داشته است اما بستگی دارد كه فیلمساز چگونه از این کلیشه ها فرار کند و در تکرار نيفتد.
هادى بهروز: قصه بسیاری از فیلمها تا جایی که بخاطر دارم فضای امروز جامعه را نشان میدهد که دغدغه اصلی روایتشان توجه به برخی ناهنجاری ها در جامعه است و تصویری که از قربانیان یا مبارزان بر ضد این مصائب اجتماعی به دست میدهد اغلب با همدلی و همدردی همراه است.
- اگر بخواهید از دید آسیب شناسی به آثار امسال نگاه کنید به نظر شما مهمترین مسائل و مشکلات فیلمهای این دوره چه بودند؟
مجتبى اسماعيل زاده: فیلمنامه کماکان مشکل اصلی فیلمهای کوتاه ماست. در تعداد زیادی از فیلمها ما با قصه هایی روبرو می شدیم که طرح موقعیت میکردند و آن موقعیت را بی آنکه به فرجامی مشخص برسد رها می کردند. فیلمهایی که آغاز و میانه داشتند، اما از پایانی منطقی و حساب شده خبری نبود. وودی آلن جایی میگوید ما تمام فیلم (فیلم بلند داستانی) را برای ۵ دقیقه آخرش میسازیم. پایان بندی فیلمهایی که به نظر تلاش داشتند به فرمول پایان باز برسند، اما در حقیقت نمی توانستند پایان فیلمشان را برای مخاطب تعریف کنند یا دست کم درست تعریف کنند، یکی از مهمترین مشکلات فیلمهای امسال (و به طور کلی دو سه سال گذشته) بود. نکته بعدی دور شدن از جسارت و دیوانگی فیلمسازها از قصهها و موضوعاتی است که جای گفتن آنها اتفاقاً در فیلم کوتاه است. در بخش قابل توجهی از فیلمها، ما برشهایی از یک فیلم بلند سینمایی داستانی را میدیدیم که به نظر میرسید فیلمساز به جای آنکه با دغدغهء ساخت فیلمی به تمام معنا کوتاه، فیلمش را ساخته باشد، به دنبال اثبات تواناییاش برای کارگردانی فیلم بلندی بود که میخواهد در آینده بسازد. این تلاش برای شبیهسازی فضای فیلم بلند در یک فیلم کوتاه، علاوه بر آسیبهایی که به فیلمهای کوتاه داستانی زده منجر به این شده که در این سالها فیلمهای کوتاه تجربی کم کم به دست فراموشی سپرده شود و یا تجربهگرایی در آنها به حداقل ممکن برسد. گاهی در حال تماشای یک فیلم دوست داشتیم به فیلمسازش بگوییم استاندارد سینمای گیشه را ول کن، خودت را رها کن و به وسع خودت دیوانگی به خرج بده!
فائزه عزيزخانى: اگر بخواهم به سندروم خاصى اشاره كنم، مى توانم بگويم كه در اولين قدم،بزرگترين ضعفى كه در فيلم ها قابل مشاهده بود، اين بود كه قصه ها شروع خوبى دارند اما متاسفانه پايان بندى خوبى ندارند.مورد ديگرى كه مى توان به آن اشاره كرد، اين است كه نويسنده يا كارگردان به شخصيت ها نزديك نشده بودند و از آنها دور ايستاده بودند.بيشتر از هرچيزى من ردپاى سينماى حرفه اى و بلند را در فيلم هاى كوتاه مى ديدم كه اتفاقا تحت تاثير فيلم هاى بلند خودمان هم هستند، اما خب اين توقع مى رود كه فيلم كوتاه قاعده هاى خودش را داشته باشد.وقتى كه فيلم كوتاه تكه اى از فيلم بلند مى شود، ديگر نمى تواند به خودى خود سرپا بايستد.چيزى كه خيلى جاى خالى آن احساس مىشد، نگاه تازه فيلمساز به مسائل و موضوعات بود.از اسم فيلم كوتاه مشخص است كه قرار نيست بازگشت مالى داشته باشد و غير از جشنواره اكران عمومى داشته باشد، مخاطب خاص دارد و صرفا براى توليد يك اثر هنرى خلق مى شود.پس فيلمساز مى تواند هركارى كه دلش مى خواهد در فيلم انجام دهد و صدها بار پايش را فراتر از اصول و قواعد بگذارد و تجربه كند.متاسفانه هيچگونه فيلمى نديديم كه خصوصيات تجربه گرايى را داشته باشد.
هادى بهروز: به اعتقاد من ضعف بسیاری از فیلمها در بخش فیلمنامه بود و شخصا فکر میکنم این خطر بزرگیست برای سینمای کوتاه و برای کسانی که شاید به فیلم کوتاه بعنوان تجربهای نگاه میکنند تا بتوانند در آینده به سمت ساخت آثار بلند سینمایی هم بروند.متاسفانه به فیلمنامه به عنوان مهمترین عنصر ساخت یک فیلم توجه لازم نمیشود و احساس میکنم وقت کافی برای شکلگیری کامل درام در بخش فیلمنامه گذاشته نمیشود، نکتهی دیگر اینکه بسیاری از قصهها مناسب سینمای کوتاه نبودند، یعنی اینکه بسیاری از فیلمها این احساس را برای شما بوجود میآورند که فیلمی که روبروی شماست بخشی از یک فیلم بلند است.البته فکر میکنم این یک مشکل قدیمی در عرصهی فیلم کوتاه است که همگی به نوعی به آن عادت دارند!
- مهمترین امتیاز آثار خوب امسال را در چه مواردی دیدید؟ انتخاب موضوع؟ فیلمنامه؟ کارگردانی؟ و …
مجتبى اسماعيل زاده: مهمترین نکته برای من دیدن فیلمهایی بود که به اصطلاح به آنها فیلمهای سخت میگوییم. فیلمهایی که مشخص بود ساخت آنها نیاز به کار جدی و حساب شده دارد و عزم و جدیت فیلمسازان را در ساخت فیلمهایشان نشان میداد. علاوه بر این امسال هم در امتداد روند یکی دو سال گذشته، غنای بصری و کیفیت دیداری-تصویری فیلمها (فارغ از کیفیت خود فیلم) رشد بسیار چشمگیری داشته. نکتهای که در فیلمهای حاضر در هشتمین جشن مستقل فیلم کوتاه هم به وضوح مشهود بود. به علاوه در چندین فیلم، لوکیشنهای دیدنی و چشمنوازی دیدیم که نشان از وسواس و به خرج دادن سلیقهء کارگردانها، در انتخاب این لوکیشنها بود.
هادى بهروز: همانطور که عرض کردم فیلمهای بسیاری دیدم که در بخش کارگردانی، فیلمبرداری و بازیگری آثار بسیار استاندارد و خوبی بودند. فکر میکنم در حدود ۸ فیلم بودند که از این جهت با فاصله از بقیه رقبا قرار داشتند و من شخصا از بسیاری از آنها در زمان دیدن فیلم لذت بردم و بسیار هم آموختم، فیلمهایی با کارگردانی و فیلمبرداری درخشان و بازیهای فوقالعاده که مخاطب را کاملا میخکوب مى کنند،اما اگر من بخواهم به یکی از عناصر مهم در ساخت فیلمهای این دوره از جشنواره اشاره کنم باید عرض کنم در بخش فیلمبرداری و نور، پیشرفت قابل توجهی در آثار دیده میشود.
- جدا از بحث آکادمی، از آنجايى که انجمن فیلم کوتاه هر سال جشن مستقل خود را برگزار می کند، دیگر چه لزومی دارد که ایسفا در این جشنواره هم حاضر شده و فیلم برگزیده خود را انتخاب کند؟
شهرام ميراب اقدم: ايسفا تنها در مقطعى از زمان در جشن خانه سينما بعضى از فيلم ها را مورد قضاوت آكادمى خود قرار مى دهد، پس در طول سال، در تاريخ و ماه هاى متفاوت، برخى جشنواره برگزار مى شود كه جدا از درجه و جايگاهشان، به نظرم ايسفا خود را موظف ميداند كه به عنوان خانواده بزرگ فيلم كوتاه در ايران، آثار فيلمسازان را در هر جشنواره اى در طول سال مورد بررسى و صد البته مورد آسيب شناسى قرار دهد و مسير فيلم كوتاه را رصد كند.
مجتبى اسماعيل زاده: تعامل، شاید مهمترین الزام این همکاری دوجانبه باشد. کما اینکه پروسه سخت انتخاب بهترین فیلم جشنواره از نگاه تماشاگران هم توسط ایسفا صورت میگیرد. این همکاری بین انجمن فیلم کوتاه ایران و انجمن سینمای جوان ایران در نهایت به رشد فیلم کوتاه منجر خواهد شد که مهمترین دلیل و هدف این تعامل دوطرفه است. از سویی دیگر، داوران ایسفا، فارغ از تمام ضوابط و قواعد جشنواره فیلم کوتاه تهران و شکل داوری بخشهای رسمی آن، فیلمهای منتخب خود را انتخاب میکنند که همین چندسونگری و تعدد زوایای نگاه داوران هم، منجر به دیده شدن تعداد بیشتری از فیلمها و سلیقههای فیلمسازی و قصهگویی میشود که به نظر من، این تعدد لازمه جشنواره معظم و فراگیری چون جشنواره فیلم كوتاه تهران است.
- آيا سياست هاى جشنواره فيلم كوتاه تهران، ممكن است انتخاب ايسفا را تحت تاثير قرار دهد؟ با توجه به اينكه در اينجا سياست هاى جشنواره فيلم كوتاه مهم ميشود و ايسفا آن استقلالى كه در جشن خودش دارد را، ممكن است نداشته باشد.
شهرام ميراب اقدم: سياست هاى جشنواره فيلم كوتاه به هيأت انتخاب و داورى مستقل خودش بر مى گردد و هيچ ارتباطى با داورى ايسفا ندارد. داوران ايسفا به استقلال و خرد جمعى داورى پنج نفره ى خود متكى بوده و انتخاب خىد را اعلام مى كنند و اميدواريم انتخاب شايسته اى را انجام داده باشيم.
مجتبى اسماعيل زاده: ما در داوری امسال (ظن قریب به یقین همچون سالهای گذشته) کاملاً آزاد و مستقل بودیم و نه سیاستهای جشنواره و نه سیاستهای هیات مدیره ایسفا به ما کوچكترین نکتهای را تحمیل نکرد. سیاستهای جشنواره در داوریهای رسمی آن اعمال میشود (اگر اصلاً قرار به اعمال سیاستها در داوریها باشد) اما ما به عنوان نمایندگان ایسفا، با نگاه و سلیقه خودمان فیلمها را دیدیم، در مورد آنها بحث و جدل کردیم و به جمعبندی رسیدیم که محصول خرد و سلیقه جمعی ما پنج نفر بود. به شخصه امیدوارم درستترین گزینهها را انتخاب کرده باشیم.
هادى بهروز: خوشبختانه برگزارکنندگان جشنواره فیلم کوتاه تهران شرایطی را فراهم کردند تا ما بعنوان داوران بخش ایسفا به راحتی و کاملا آزادنه به تماشای آثار راهیافته به بخش داستانی و تجربی بنشینیم و بصورت کاملا مستقل و بدون هیچگونه مصلحتاندیشی آثار مورد نظر خود را انتخاب و معرفی کنیم. با توجه به آثار تولید شده چه به لحاظ کمیت و چه کیفیت احساس میکنم در شرایط کنونی همکاری بسیار خوب و تنگاتنگی بین انجمن سینمای جوان ایران و ایسفا وجود دارد و این وضعیت خوشبختانه شرایط بسیار خوب و سالمی را برای تولیدکنندگان آثار کوتاه داستانی و تجربی فراهم کرده است.
شايان ذكر است كه به دليل مشغله خانم لاله برزگر متاسفانه موفق به مصاحبه با ايشان نشديم.